Kripto varlıkların alım satımı, takas, transfer ve bunların gerektirdiği saklama hizmeti ile kripto varlıkların veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanması ve yönetimi faaliyetlerini yerine getiren “Kripto varlık hizmet sağlayıcılar”ın kuruluş ve faaliyetlerini düzenleyen 7518 sayılı “Sermaye Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 02.07.2024 tarihli ve 32590 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kripto para borsalarının kuruluş ve faaliyetleri bu Kanun’la Sermaye Piyasası Kurulu’nun gözetim ve denetimine tabi kılındı.
7518 sayılı Kanun Öncesi
2 Temmuz 2024 öncesinde serbest şekilde borsa kurulması mümkündü. Bu dönemde sektörü daha çok banka hesabı açılması aşamasında bankalar regüle ediyordu. Ayrıca kuruluşlar MASAK mevzuatı kapsamında yükümlü idiler. 2 Temmuz 2024 öncesinde kripto varlıklar ilgili tek düzenleme negatif nitelikli kripto varlıkların ödemelerde kullanılması yasağı idi.
7518 sayılı Kanun ve SPK Düzenlemeleri
Kanun, kripto varlıklarla ilgili iş yapan kuruluşlar için kripto varlık hizmet sağlayıcılar genel ibaresini kullanmaktadır. İbare uluslararası regülasyon setindeki “virtual asset service provider” tanımına karşılık gelmektedir. Bu kuruluşlar;
- platformlar,
- kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar ve
- bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk satış ya da dağıtımı dâhil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşlar
olarak belirlenmiştir.
Platform; kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar olarak tanımlanmıştır. Görüldüğü üzere Kanun borsaları platform olarak nitelemiştir.
Kanun, 2 Temmuz 2024 öncesinde faaliyette bulunan kuruluşların 2 Ağustos 2024’e kadar SPK’ya başvuru yapmasını zorunlu kılmıştır. Bu başvuru faaliyete devam etmek ya da tasfiye şeklinde olabilecektir. SPK 2 Temmuz 2024 günü yayınladığı duyuru ile ilk başvuruda Kurula teslim edilecek bilgi, belge ve evrakları belirlemiş ve Ek-1 ile Ek-2 olmak üzere iki adet form yayınlamıştır.
8 Ağustos 2024 tarih ve 2024/38 SPK Bülteni ile Yayınlanan İlke Kararı ile Kurul başvuruları değerlendirme kriterlerini belirlemiştir. Buna göre başvurularda yer alan bazı eksiklikleri nitelikli eksiklik olarak bazılarını basit eksiklik olarak belirlemiştir. Bu çerçevede Ek-2 formunu göndermeyenler ile Ek-1 belge listesinin (3) ve (4) numaralı maddelerinde talep edilen açıklama ve belgeleri eksik veya yetersiz iletenlerin başvuruların işlemden kaldırılmasına, herhangi bir müşterisi ve/veya müşterilere ait saklama bakiyesi bulunmayan şirketlerin beyanlarının Kanun’da öngörülen şartı sağlamadığı dikkate alınarak işleme alınmamış sayılmasına karar vermiştir. Bu eksiklikleri nitelikli olarak tanımlamak mümkündür. Basit eksiklikler ise başvuruda diğer hususlarla ilgili eksiklikler olup SPK tamamlanması için şirketlere 15 gün süre verecektir.
Bu İlke Kararı’nda ayrıca platformların kuruluş şartları, Kuruculara, ortaklara ve yöneticilere ilişkin şartlar ile platformların kuruluş süreçleri de belirlenmiştir. Kurul daha kapsamlı bir alt düzenlemeyi Kanuna göre 6 ay içerisinde yayınlamakla yükümlü olmakla birlikte bu düzenlemenin geçiş dönemini regüle etmeye dönük olduğu düşünülmektedir.
Geçici Faaliyette Bulunanlar ve Diğer Listeler
2 Ağustos 2024’e kadar yapılan başvurular sonunda halihazırda 76 kuruluş geçici olarak faaliyette bulunanlar listesine alındı. Bu kuruluşlar müşterilerine hizmet vermeye devam ederken, yayınlanacak alt düzenlemeler sonrasında nihai lisans için SPK’ya başvuru yapacaklardır. 8 kuruluş tasfiye beyanında bulunmuştur. 32 başvuru başvurularındaki eksiklikler nedeniyle başvurusu işlemden kaldırılan olarak sınıflandırılırken, yine 32 başvuru ise başvuru tarihi itibarıyla herhangi bir müşterisi ve/veya müşterilere ait saklama bakiyesi bulunmadığı için işleme alınmamıştır. Basit eksiklik bildirimi alan şirketlerin bu eksikliklerini tamamlaması ile geçici faaliyette bulunan kuruluş sayısı biraz daha artabilecektir.
Platformların kuruluş şartları
Platformların kuruluşuna Kurulca izin verilebilmesi için aşağıdaki şartları sağlamaları gerekmektedir.
- Anonim ortaklık şeklinde kurulmaları,
- Paylarının tamamının nama yazılı olması,
- Paylarının nakit karşılığı çıkarılması,
- Asgari 50.000.000 TL sermayesinin tamamının nakden ödenmiş olması ve özsermayesinin bu tutardan az olmaması, (bu tutarlar alt düzenleme ile artırılabilecektir)
- Esas sözleşmelerinin Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olması,
- Kurucularının Kanun’da ve ilgili düzenlemelerde belirtilen şartları haiz olması,
- Ticaret ünvanlarında sunacakları hizmetleri göstermesi amacıyla “kripto varlık alım satım platformu” ibaresinin yer alması,
- Esas sözleşmesinde işletme konusunun münhasıran kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer ve bunların gerektirdiği saklama işlemlerinin bir veya daha fazlasının gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiş olması,
- Yönetim kurulunun asgari olarak üç üyeden oluşması,
- Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması
Kurucu ve Ortaklarda Aranan Şartlar
Platform kurucu ve ortaklarının aşağıdaki nitelikleri taşıması gerekmektedir:
- 2004 sayılı Kanun veya diğer mevzuat hükümlerine göre müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması, uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma başvurusunun tasdik edilmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,
- Tasfiyeye tabi tutulan bankerler ile iradi tasfiye haricinde faaliyet izni iptal edilmiş faktoring, finansal kiralama, finansman, tasarruf finansman, varlık yönetim, sigorta, reasürans, emeklilik şirketleri ve ödeme sistemi işleticileri, ödeme hizmeti sağlayıcıları ile para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması,
- Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar bile mülga 1/3/1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunlar uyarınca basit veya nitelikli zimmet, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçlarından, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçlarından, terörizmin finansmanı ve 27/12/2020 tarihli ve 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanunun 5 inci maddesinde sayılan suçlardan veya Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlardan, Devletin güvenliğine karşı suçlardan, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine ve milli savunmaya karşı suçlardan, Devlet sırlarını açığa vurma suçu ile Devlet sırlarına karşı suçlardan ve casusluktan, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlardan, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlardan, vergi kaçakçılığı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hükümlü bulunmaması, kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmaması ya da bu Kanunda yazılı suçlardan kesinleşmiş mahkûmiyetinin bulunmaması,
- Kanunun 101 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca işlem yasaklı olmaması,
- Gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip bulunması,
- Faaliyet izinlerinden biri Kurulca iptal edilmiş kuruluşlarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması.
Yöneticilerin mali güç şartı hariç ortaklar için öngörülen şartları taşımaları zorunludur. Yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun 4 yıllık lisans eğitimi veren okullardan mezun olmaları gerekir.
Platformların kuruluş işlemleri
Kurucuların, kuruluş şartlarına uygun olarak hazırlayacakları esas sözleşme, kendilerinin ve yöneticilerin gerekli koşulları taşıdıklarını gösteren belgeler ve Ek/1 ve Ek/2’de yer alan belge ve formlar ile Kurul’a başvurması gerekmektedir.
Kuruluş izni alan şirketlerin Kurulca belirlenecek faaliyet ilke ve esasları kapsamında faaliyet izni almak üzere Kurula ayrıca başvurması gerekecektir.
Genel Değerlendirme
7518 sayılı Kanun’a istinaden SPK’nın yaptığı duyuru sonrası 2 Ağustos 2024’e kadar çok sayıda kuruluş SPK’ya başvuru yaptı. 76 kuruluş faaliyete devam etmek üzere izin alırken, 64 başvuru eksiklikler nedeniyle işleme alınmadı ya da işlemden kaldırıldı. 8 başvuru ise tasfiye yönündeydi. Basit eksiklikleri olan şirketlerinde olacağını düşünürsek 160 civarı toplam başvuru olmuş olacaktır. Geçici faaliyette olan kuruluş sayısı da 85-90 civarı olabilecektir. Geçici olarak faaliyette bulunma izni alanların 8 Kasım 2024’e kadar 8 Ağustos 2024 tarihli ilke kararına uyumlu hale gelmeleri ve ilgili bilgi ve belgeleri SPK’ya iletmeleri gerekmektedir.
Soru Cevap
Yeni borsa kurulması mümkün mü?
8 Ağustos 2024 tarihli İlke Kararı’na uyumlu şekilde yeni borsa kurulması mümkün.
Başvurusu reddedilen firmalar ne yapmalı?
SPK’nın kararı bir idari işlem olmakla birlikte her zaman yargı denetimine açıktır. Ancak özel bir durum yoksa kararın mahkemeye götürülmesi yerine yeniden başvuru yapılmasını tavsiye ediyoruz.
Başvuruları reddedilen firmaların red nedenleri nelerdir?
Öncelikle 32 firmanın Ek-2’de müşteri sayısı ve/veya müşteri adına saklama bildirmediği görülmektedir. Bu firmalar 2 Temmuz 2024 öncesi faaliyette olmadıklarından reddedilmişlerdir. Ek-1 (3) ve (4) üncü bölümlerdeki eksiklikler nedeniyle red alanlar ise başvuru setini yeterli kalitede hazırlamadıklarını varsayabiliriz.
Başvuruda yer alan Ek-1 ve Ek-2 belgeleri hangi konuları içermektedir?
Ek-1
PLATFORMLARIN KURULA YAPACAKLARI BAŞVURU İLE BİRLİKTE GÖNDERMESİ GEREKEN BELGELER
1) İlke Kararı’nda aranan şartların sağlandığını beyan eden ve Kurul’a başvurulmasına dair yetkili organ kararı,
2) Ortaklar ile yöneticilere ilişkin;
a. Son 6 ay içerisinde alınmış adli sicil belgesi,
b. Nüfus cüzdanı örneği (TC vatandaşları)/pasaport örneği (Yabancı kişiler),
c. Diploma örneği ve özgeçmiş,
3) Şirketin;
a. Kullandığı bilgi sistemleri altyapısına,
b. Müşteri varlıklarının korunmasına ilişkin süreç ve araçlarına,
c. Yapılan işlemlerin blokzinciri sistemine işlenmesine ilişkin süreçlere,
d. Diğer iç ve dış sistemlerle yapılmış entegrasyonlarına (AML/CFT sistemleri, kamu otoritelerine raporlama vb.),
e. Operasyon ve raporlama süreçlerine ve
f. Risk yönetim süreçlerinin işleyişine
yönelik açıklamalar ile ilgili belgeler,
4) Şirketin saklama altyapısına ilişkin olarak aşağıda yer alan hususları içeren;
a. Kripto varlıkların ve müşterilerin nakit varlıklarına ilişkin saklama sisteminin işleyişine,
b. Kripto varlıkların saklaması için Şirket dışından hizmet alınıp alınmadığına,
c. Kripto varlıkların saklamasının hangi cüzdan teknolojileri kullanılarak yapıldığına
yönelik açıklamalar ile ilgili belgeler,
5) Organizasyon şeması.
Ek-2
Platform hakkında bilgiler (Şirket hakkında genel bilgiler, finansal bilgiler, banka bilgileri, müşteri bilgileri, hukuki ihtilaflar, personel bilgisi)
Faaliyet listesindeki kuruluşlar Lisans aldı mı?
Hayır. Bu geçici bir karar olup, alt düzenlemeler yayınlandıktan sonra bu kuruluşlar düzenlemeye göre yeniden başvuru yapacaklardır. Bu başvuruda düzenleme tarafından istenen teknik, finansal ve organizasyonel yükümlülükleri yerine getirdikleriklerini tevsik edici bilgi, belge ve evrakları SPK’ya iletecekler. SPK tarafından nihai olarak lisans alan firmalar belirlenecektir. Lisans alamayanlar ise sürecin sonunda kararın tebliği ile tasfiyeye gideceklerdir. Böylece geçiş süreci tamamlanacaktır.
İlke Kararı:
8 Ağustos 2024 tarih ve 2024/38 sayılı Bülten
https://spk.gov.tr/spk-bultenleri/2024-yili-spk-bultenleri
Linkler
Faaliyette Bulunanlar Listesi
https://spk.gov.tr/kurumlar/kripto-varlik-hizmet-saglayicilar/faaliyette-bulunanlar-listesi
Tasfiye Beyanında Bulunanlar Listesi
https://spk.gov.tr/kurumlar/kripto-varlik-hizmet-saglayicilar/tasfiye-beyaninda-bulunanlar-listesi
Başvurusu İşlemden Kaldırılan Platformlar Listesi ve Başvurusu İşleme Alınmayan Platformlar Listesi
Önceki yazılardan:
VASP Tanımı, Kripto Para Kanun Taslağı, MASAK Rehberi ve Sorular
